Κρόνος

Ο απώτερος από τους ορατούς με γυμνό μάτι πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και δεύτερος ως προς το μέγεθος και τη μάζα μετά τον Δία, με τον οποίο παρουσιάζει πολλές ομοιότητες.

Η επιφάνεια του Κρόνου , όπως και του Δία, βρίσκεται σε ρευστή (όχι τελείως στερεοποιημένη) κατάσταση.

Με γυμνό μάτι μοιάζει με αστέρα πρώτου μεγέθους, ενώ όταν παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο, ακόμη και μέτριας ισχύος, παρέχει ένα θέαμα εκπληκτικής ομορφιάς.

Εμφανίζεται ως φωτεινός δίσκος που περιβάλλεται από έναν επίσης φωτεινό δακτύλιο και συνοδεύεται από δεκαεπτά δορυφόρους.

Είναι ο μόνος από τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος όπου παρατηρείται το φαινόμενο του δακτυλίου (παρατηρήσεις από διαστημόπλοια έδειξαν την ύπαρξη συστήματος δακτυλίων και στον Δία, αλλά οι τελευταίοι είναι αμυδροί και η παρατήρησή τους από τη Γη σχεδόν αδύνατη).

Παρουσιάζει διάφορες αποχρώσεις κατ’ αντιστοιχία με τον Δία, με επικρατέστερο το πρασινοκίτρινο χρώμα.

Ο φωτεινός του δίσκος φαίνεται πιο σκοτεινός προς την περιφέρεια, ενώ προς τις περιοχές του ισημερινού παρουσιάζει μία ροδόχρωμη ταινία.

Ο χρωματισμός προσλαμβάνει κυανωπή χροιά προς τους πόλους.

Σε ολόκληρο τον φωτεινό του δίσκο παρατηρούνται διάφορες φαιές γραμμές, παράλληλες προς τον ισημερινό και μεταβλητές οι οποίες μοιάζουν με νέφη, προπάντων κοντά στον ισημερινό, όπου κατά αραιά διαστήματα εμφανίζονται και λευκές κηλίδες.

Η ατμόσφαιρα του πλανήτη ανέρχεται σε μεγάλο ύψος και η σύνθεσή της είναι ανάλογη προς την ατμόσφαιρα των πλανητών Δία, Ουρανού και Ποσειδώνα.

Συγκεκριμένα αποτελείται (κατά προσέγγιση)

από 89% υδρογόνο, 11% ήλιο, 0,3% μεθάνιο, 0,02% αμμωνία και ίχνη αιθανίου.

Κατά τις επικρατέστερες υποθέσεις, ο Κρόνος αποτελείται από έναν πετρώδη πυρήνα, που περιβάλλεται από παχύ στρώμα πάγου, πάνω από το οποίο υψώνεται η ατμόσφαιρά του.

Διαστάσεις και στοιχεία.

Ο Κρόνος απέχει από τον Ήλιο περίπου 1.424,3 εκατ. χλμ. (περ. 9,5210 αστρονομικές μονάδες).

Το περιήλιό του βρίσκεται σε απόσταση 1.346 και το αφήλιο σε 1.502 εκατ. χλμ.

Αν ληφθούν ως μονάδα οι διαστάσεις της Γης, τότε οι αντίστοιχες διαστάσεις του Κρόνου έχουν τις εξής τιμές:

διάμετρος 9,41 (ισημερινή 120.000 χλμ., πολική 108.000 χλμ.)

όγκος 748

μάζα 95,16 (1/3.500 της ηλιακής)

μέση βαρύτητα 1,03

επιφάνεια 82

πυκνότητα 0,126 (περίπου 0,7 της πυκνότητας του νερού).

Η πυκνότητα του Κρόνου είναι η μικρότερη που συναντάται στους πλανήτες του ηλιακού συστήματος.

Στους πόλους παρουσιάζει πλάτυνση που ανέρχεται σε 1/10, συνεπώς το σχήμα του είναι ελλειψοειδές εκ περιστροφής. Η πλάτυνση αυτή είναι η μεγαλύτερη από την αντίστοιχη των άλλων πλανητών του ηλιακού συστήματος.

Η λευκαύγεια ανέρχεται σε 0,47.

Η θερμοκρασία στην επιφάνεια κυμαίνεται από –190 έως –180°C.

Ο Κρόνος εκτελεί μια πλήρη περιστροφή σε 10 ώρες και 19,2 λεπτά, ενώ η περιφορά του γύρω από τον Ήλιο πραγματοποιείται σε 29,628 γήινα έτη, με ταχύτητα 9,64 χλμ./δευτ.

Η τροχιά του παρουσιάζει εκκεντρότητα 0,056 και κλίση ως προς την εκλειπτική
2° 29’, ενώ το επίπεδο του ισημερινού του έχει κλίση 26° 49’ σε σχέση προς την τροχιά του.

Δακτύλιος.

Ο δακτύλιος του Κρόνου αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα φαινόμενα του στερεώματος.

Η ανακάλυψή του συνδέεται με τον Γαλιλαίο, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος που τον είδε, το 1610, παρατηρώντας για πρώτη φορά τον Κρόνο με ένα τηλεσκόπιο, το οποίο ο ίδιος είχε εφεύρει και κατασκευάσει.

Συγκεκριμένα διαπίστωσε την ύπαρξη δύο φωτεινών προεξοχών προς τις πλευρές του δίσκου, τις οποίες δεν μπόρεσε να αναγνωρίσει εξαιτίας της μικρής δύναμης του τηλεσκοπίου.

Ύστερα από δύο χρόνια, όταν ο Γαλιλαίος παρατήρησε πάλι τον Kρόνο , οι προεξοχές εκείνες δεν ήταν πια ορατές λόγω της μετακίνησης του Κρόνου και νόμισε ότι εξαπατήθηκε από τη μικρή μεγέθυνση του τηλεσκοπίου του.

Η επιβεβαίωση της ύπαρξης του δακτυλίου δόθηκε ύστερα από περίπου μισό αιώνα (1659) από τον Χόιγκενς, ο οποίος διαπίστωσε ότι ο Κρόνος με τον δακτύλιό του δεν εμφανίζονται πάντοτε στον παρατηρητή με την ίδια κλίση.

Έτσι εξηγείται γιατί όταν ο Γαλιλαίος παρατήρησε τον Κρόνο για δεύτερη φορά, ο πλανήτης βρισκόταν απέναντι από τη Γη και ο δακτύλιός του γινόταν πραγματικά αόρατος εξαιτίας του –φαινομενικά– πολύ μικρού πάχους του.

Το σύστημα δακτυλίων του Κρόνου μελετήθηκε αναλυτικά από τα διαστημόπλοια:

Pioneer 11

Voyager 1 και Voyager 2.

Το σύστημα των δακτυλίων έχει εξωτερική διάμετρο μήκους 800.000 χλμ. και εσωτερική μήκους 160.000 χλμ.

Το πάχος του κυμαίνεται από λιγότερο από 30 μέτρα μέχρι χιλιάδες χιλιόμετρα. Αποτελείται από επιμέρους δακτυλίους οι οποίοι έχουν ονομαστεί με τα γράμματα του λατινικού αλφαβήτου, σύμφωνα με τη σειρά της ανακάλυψής τους.

Από τον πλησιέστερο προς την επιφάνεια του πλανήτη και απομακρυνόμενοι από αυτόν διακρίνονται κατά σειρά οι δακτύλιοι D, C, B, A, F, G και E.

Μεταξύ των δακτυλίων B και A υπάρχει μία σκοτεινή περιοχή, που ονομάζεται διαίρεση Cassini.

Μια παρόμοια περιοχή υπάρχει μεταξύ των δακτυλίων A και F, που ονομάζεται διαίρεση Enke.

Ο δακτύλιος D έχει πλάτος 6.400 χλμ., ενώ ο συνδυασμός των C, B και A έχει συνολικό πλάτος 64.000 χλμ.

Ο δακτύλιος F είναι αραιός και στην ευστάθειά του συνεισφέρουν δύο δορυφόροι του Κ. (ο Προμηθεύς και η Πανδώρα), που τον περιβάλλουν με τις τροχιές τους. Ο δακτύλιος E είναι πολύ αραιός και έχει πλάτος περίπου 300.000 χλμ.

Ο Λαπλάς απέδειξε ότι αν οι δακτύλιοι απαρτίζονταν από άκαμπτα και συμπαγή υλικά, δεν θα ήταν σταθεροί και θα είχαν θρυμματιστεί.

Στην πραγματικότητα προκύπτει ότι οι δακτύλιοι αποτελούνται από απειράριθμα σωμάτια κοσμικής ύλης (κονιορτός, μετεωρίτες, κρύσταλλοι πάγου κ.ά.) και κινούνται δορυφορικά ο ένας πολύ κοντά στον άλλο, ώστε να μη διαχωρίζονται οπτικά. Ο καθένας εκτελεί μία περιφορά γύρω από το κεντρικό σώμα του πλανήτη, σύμφωνα με τους νόμους του Κέπλερ.

Τα πλησιέστερα προς τον Κρόνο σωματίδια, αυτά προς το εσωτερικό χείλος, εκτελούν μια πλήρη περιφορά σε 5 ώρες, με ταχύτητα που πλησιάζει τα 21 χλμ./δευτ., η οποία είναι η μεγαλύτερη που παρατηρήθηκε επί της επιφάνειας του πλανήτη κοντά στον ισημερινό, ενώ εκείνα που βρίσκονται προς το εξωτερικό χείλος εκτελούν την περιφορά τους σε 12-14 ώρες με ταχύτητα περίπου 16 χλμ./δευτ.

Η συνολική μάζα των δακτυλίων μόλις φτάνει στο 1/100.000 της ολικής μάζας του πλανήτη, αν όμως συγκριθεί με τη μάζα της Σελήνης, μόλις που προσεγγίζει το 1/12 της.

Ο σχηματισμός τους εξηγείται με έναν νόμο της ουράνιας μηχανικής που οφείλεται στον Ρος, σύμφωνα με τον οποίο το κοσμικό υλικό που βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη από 2,44 φορές της Ισημερινής ακτίνας ενός αστέρα δεν μπορεί πια να συσσωρευτεί και να σχηματίσει έναν δορυφόρο.

Επίσης, όταν τα σωματίδια που αποτελούν την ύλη αυτή κινούνται με μεγάλη ταχύτητα, δεν έλκονται από τον αστέρα, αλλά εκτελούν μια κίνηση περιφοράς γύρω από το ισημερινό επίπεδό του.

Τα κενά μεταξύ των δακτυλίων αντιστοιχούν σε ορισμένες ζώνες διαταραχής, οφειλόμενες στις έλξεις των δορυφόρων.

Δορυφόροι του πλανήτη.

Ο Κρόνος έχει δεκαεπτά δορυφόρους, που ονομάζονται Μίμας, Εγκέλαδος, Τηθύς, Διώνη, Ρέα, Τιτάν, Υπερίων, Ιαπετός, Φοίβη, Ιανός, Επιμυθεύς, 1980 S6, Τελεστώ, Καλυψώ, Πανδώρα, Προμηθεύς και ʼτλας.

Ο πλησιέστερος προς τον Κρόνο είναι ο ʼτλας, που απέχει από αυτόν περίπου 137.000 χλμ.

Από τους μεγαλύτερους, πλησιέστερος είναι ο Μίμας, που απέχει από τον Κρόνο περίπου τρεις ισημερινές του ακτίνες.

Προκύπτει, επομένως, ότι το σύστημα των δακτυλίων είναι εσωτερικό ως προς τις τροχιές των μεγάλων δορυφόρων, ενώ οι μικροί εμπλέκονται στο σύστημα των δακτυλίων και συνεισφέρουν στην ευστάθειά του.

Ο μεγαλύτερος δορυφόρος είναι ο Τιτάνας, με διαστάσεις ανάλογες προς αυτές του πλανήτη Ερμή.

Είναι ο μόνος από τους δορυφόρους που διαθέτει ατμόσφαιρα, με προσεγγιστική σύνθεση 93% άζωτο, 6% μεθάνιο, 0,9% υδρογόνο και ίχνη Αιθανίου, προπανίου και κυανίου.

Μια ατμόσφαιρα αυτού του τύπου μοιάζει με την αρχική ατμόσφαιρα της Γης πριν από την εμφάνιση του οξυγόνου.

Στην επιφάνειά του επικρατεί θερμοκρασία –180°C και, σύμφωνα με τον Κούιπερ, το έδαφός του καλύπτεται πιθανότατα από πάγο και στερεές ενώσεις άνθρακα.

Ο Ιαπετός, του οποίου το μέγεθος είναι το μισό της Σελήνης, στρέφει και αυτός την ίδια όψη προς τον πλανήτη και παρουσιάζει το παράδοξο χαρακτηριστικό ότι το ένα του ημισφαίριο είναι κατά πέντε φορές λαμπρότερο του άλλου.

Η Φοίβη είναι ο μόνος δορυφόρος με ανάδρομη κίνηση.....

---

Παρακάτω παρουσιάζονται φωτογραφίες τις κατηγορίας σε σμίκρυνση καθώς και video. Κλικάρετε σε μία φωτογραφία για να τη δείτε στο κανονικό της μέγεθος. Για να κατεβάσετε ένα βίντεο κάνετε δεξι κλίκ πάνω στο βίντεο και μετα πατάτε "αποθήκευση προορισμού ώς...(save target as)" και το αποθηκέυετε στον υπολογιστή σας.

ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ ΚΡΟΝΟΥ (17,5ΜΒ)

- 1 -